Wpływ pornografii na zdrowie psychiczne i seksualne
tekst: Dominika Gołąb, psycholożka, seksuolożka. Kompleksowe Centrum Poradnicze Fundacji Avalon.
Podczas pandemii COVID-19 znacząco zwiększyła się globalna oglądalność pornografii. Strony pornograficzne notowały wzrost ruchu w granicach kilkunastu-kilkudziesięciu procent.
Głównymi odbiorcami treści dla dorosłych są mężczyźni. Pornografia może być pomocą przy masturbacji – w której nie ma nic złego ani niezdrowego. Same filmy dla dorosłych oglądane z umiarem również nie szkodzą.
Co jednak znaczy “z umiarem”? Nie ma żadnej określonej normy ani ilości, która jest w porządku – wszystko zależy od osoby. Problem pojawia się, kiedy z powodu ilości oglądanej pornografii nie czujemy się dobrze, jeśli zaniedbujemy relacje w naszym życiu, pojawiają się dysfunkcje seksualne i problemy psychiczne, kiedy nie panujemy nad ilością oglądanych filmów, a po rozładowaniu napięcia seksualnego pojawia się wstyd. Problematyczne jest też traktowanie filmów seksualnych jako edukacji seksualnej.
Czy pornografia uzależnia?
Chociaż uzależnienia od pornografii nie znajdziemy jeszcze w najnowszych klasyfikacjach chorób, najnowsze badania z użyciem obrazowania mózgu pokazują, że na poziomie neurologicznym podstawowe schematy uzależnienia od substancji i pornografii są takie same.
Dostępność, przystępność i anonimowość sprawiają, że coraz więcej osób ogląda coraz więcej treści pornograficznych. Bodźce wzrokowe bardzo silnie działają na powstawanie podniecenia, a szybkie rozładowanie napięcia jest bardzo kuszące. Przyzwyczajenie do takich czynników może powodować chęć szukania coraz bardziej ekstremalnych i mocniejszych filmów. Może też warunkować sposób masturbacji w taki sposób, że masturbacja bez użycia filmów pornograficznych przestaje sprawiać satysfakcję. Oglądanie filmów bądź innych treści dla dorosłych przeradza się w zachowanie kompulsywne – i trudno je przerwać. Może doprowadzić to do tego, że uczymy się regulować wszystkie nieprzyjemne stany emocjonalne – złość, smutek, przygnębienie – oglądaniem treści dla dorosłych. Mogą pojawić się depresja, zaburzenia lękowe, problemy z agresją. Pojawiają się również trudności w relacjach i budowaniu związków, jak również zaniedbywanie swoich obowiązków kosztem oglądania pornografii.
Jak pornografia wpływa na samoocenę?
Pornografia może mieć negatywny wpływ na obraz nas samych. Potwierdza to wiele badań pokazujących związek między oglądaniem pornografii a negatywnym wpływem na samoocenę i obraz ciała – zarówno w przypadku heteroseksualnych jak i homoseksualnych mężczyzn. W przemyśle pornograficznym rzadko widać różnorodność wśród mężczyzn, trudno znaleźć mężczyzn w zwiększą masą ciała, mniej umięśnionych, z różnymi rozmiarami penisów. W castingach szuka się mężczyzn o określonym wyglądzie – i prawie tylko takich zobaczymy. Oglądanie pornografii może powodować też nierealistyczne wymagania wobec siebie i partnera_ki oraz prowadzić do powstawania kompleksów.
Pornografia a wyobrażenia o seksie
Pornografia może też kształtować w nas nierealistyczne oczekiwania wobec seksu. Oglądamy ucięte sceny ułożone w całość, z podłożonym dźwiękiem. Daje to efekt iluzji – mężczyzna zawsze jest do seksu gotowy, jego penis nie opada ani razu przed wytryskiem, który pojawia się zawsze. W rzeczywistości bywa różnie, wiele osób ma problemy i dysfunkcje seksualne, niektórzy potrzebują dłuższej gry wstępnej.
W filmach da dorosłych nie zobaczymy nigdzie pytania o zgodę – może to kreować błędne wyobrażenie stosunku seksualnego i jego instrumentalizację. Jeśli będziemy oczekiwać, że nasze życie seksualne będzie wyglądało tak, jak na filmach – możemy przeżyć głębokie rozczarowanie.
Rzeczywistość a pornografia
U młodych mężczyzn można zaobserwować związek między większą ilością oglądanych filmów dla dorosłych, a odgrywaniem scen z pornografii w prawdziwym życiu intymnym.
Heteroseksualna pornografia jest tworzona przez mężczyzn i dla mężczyzn. Oznacza to, że skupia się tylko na przyjemności mężczyzny – w materiałach pornograficznych kobiety są zawsze gotowe do penetracji, zawsze głośno wokalizują, dochodzą bez problemu – a seks kończy się razem z ejakulacją mężczyzny.
Mocno zniekształcone są również role płciowe przedstawione na filmach. Nie ma tu miejsca na przyjemność kobiety – z tego powodu każda duża strona internetowa z pornografią ma kategorię – “Popularne wśród kobiet”. Również z tego samego powodu wśród heteroseksualnych kobiet popularne jest oglądanie filmów z lesbijkami – jest w nich mniej agresji, mniej poniżania kobiet i więcej skoncentrowania na ich przyjemności. Wielu kobietom nie podoba się seks przedstawiony w pornografii – ogląda ja mniej niż połowa kobiet, które się masturbują. Jeśli celem seksualnym jest przyjemność obu stron – bardziej efektywna niż odgrywanie scen z filmów dla dorosłych będzie rozmowa.
Zagrożenia związane z pornografią
Jeśli filmy dla dorosłych są traktowane jak instrukcja albo jak edukacja seksualna (którą nie są!) łatwo zapomnieć o ważnych aspektach zdrowia seksualnego – stosowaniu prezerwatyw czy o badaniach na infekcje przenoszone drogą płciową.
Badania potwierdzają, że osoby, które deklarują używanie pornografii jako źródło informacji o seksie znacznie rzadziej stosują prezerwatywy w trakcie stosunku. Wczesny kontakt z pornografią sprzyja także wcześniejszej inicjacji seksualnej. Jest to o tyle niepokojące, że według raportu Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę (Problematyczne używanie Internetu przez młodzież, 2019) co czwarty chłopiec w wieku szkolnym miał kontakt z pornografią w internecie. Warto pamiętać o tym podczas edukowania własnych dzieci tak, aby były świadome, że materiały dla dorosłych są fikcją, nie odzwierciedleniem rzeczywistości i pomijane są w nich ważne kwestie na temat zdrowia intymnego czy konsensualności. Unikanie edukacji o pornografii sprawia, że nie wyposażamy swoich dzieci w żadne narzędzia ochronne, dlatego zachęcam, aby o tym temacie mówić i edukować.
W czym pornografia może pomóc?
Oglądanie pornografii nie musi być problematyczne. Może ona pomóc w odkrywaniu własnych preferencji seksualnych, eksplorowaniu tego co jest dla nas przyjemne, co nas podnieca. Dla niektórych osób masturbacja z użyciem pornografii może być jedynym sposobem na rozładowanie napięcia seksualnego.
Pornografia bywa również narzędziem do pracy z osobami z dysfunkcjami seksualnymi takimi, np. przy zaburzeniu obniżonego popędu seksualnego, które charakteryzuje się m.in. brakiem występowania fantazji i chęci podejmowania aktywności seksualnych (w porównaniu z przeszłością). Filmy dla dorosłych są w tym przypadku wykorzystywane w celu terapeutycznym i rozbudzenia libido.
Podsumowanie
Warto pamiętać, że materiały dla dorosłych są bardzo silnymi bodźcami seksualnymi. Nadużywanie pornografii niesie za sobą szereg zagrożeń dla zdrowia – psychicznego i seksualnego. Jeśli masz wrażenie, że za często sięgasz po treści pornograficzne lub trudno Ci podejmować aktywność seksualną bez pornografii, pomocna może być konsultacja ze sepcjalistą_ką. Pomóc może seksuolog_żka, psycholog_żka albo terapeuta_ka uzależnień specjalizujący_a się w uzależnieniach behawioralnych.
Źródła:
- Mestre-Bach G, Blycker GR, Potenza MN. Pornography use in the setting of the COVID-19 pandemic. J Behav Addict. 2020
- Love T, Laier C, Brand M, Hatch L, Hajela R. Neuroscience of Internet Pornography Addiction: A Review and Update. Behav Sci (Basel). 2015
- Johnson JA, Ezzell MB, Bridges AJ, Sun CF. Pornography and Heterosexual Women’s Intimate Experiences with a Partner. J Womens Health (Larchmt). 2019
- Wright PJ, Sun C, Bridges A, Johnson JA, Ezzell MB. Condom Use, Pornography Consumption, and Perceptions of Pornography as Sexual Information in a Sample of Adult U.S Males. J Health Commun. 2019;
- right PJ, Sun C, Steffen N. Pornography Consumption, Perceptions of Pornography as Sexual Information, and Condom Use. J Sex Marital Ther. 2018
—