“Prawo do realizowania swoich potrzeb ma każdy” – komentarz do badań Fundacji Avalon Seksualność i rodzicielstwo osób z niepełnosprawnością ruchową
tekst: Justyna Babula, Project Manager w Agencji Badań Rynku i Opinii SW Research. Koordynuje realizację projektów ilościowych i jakościowych. Z wykształcenia psycholog, psychoterapeuta w trakcie szkolenia do certyfikatu. Zafascynowana łączeniem psychologii z perspektywą biologiczną, która pozwala wyjaśniać zachowania ludzkie poprzez badanie związków zachodzących między funkcjonowaniem mózgu a procesami poznawczymi i emocjonalnymi.
Każdy człowiek bez względu na to kim jest, gdzie mieszka, czym się w życiu zajmuje ma swoje prawa, obowiązki, ale również swoje potrzeby. Możliwość zaspokajania potrzeb ma związek z codziennym funkcjonowaniem, z jakością życia ludzi. Prawo do realizowania swoich potrzeb ma każdy, jednak okazuje się, że osoby z niepełnosprawnością ruchową często nie mają możliwości zaspokojenia swoich potrzeb seksualnych.
Badanie pokazało, że ponad jedna trzecia (36%) ankietowanych doświadczyła sytuacji, w której ktoś powiedział albo dał wyraźnie do zrozumienia, że w związku z niepełnosprawnością temat seksu/seksualności ich nie dotyczy i nie jest to rzecz, którą powinni się interesować. Prawie połowa (44%) usłyszała takie słowa od członka rodziny, a w dalszej kolejności od znajomego / przyjaciela i partnera / partnerki (37% i 17%).
Odbieranie lub wątpienie w prawa osób z niepełnosprawnością ruchową do realizowania swoich potrzeb seksualnych tworzy podziały, które przy braku powszechnej edukacji seksualnej są utrwalane. Społeczeństwo, a w szczególności osoby z najbliższego otoczenia osób z niepełnosprawnością ruchową powinny zdawać sobie sprawę, jak krzywdzące i bolesne dla tych osób są komunikaty, które kierują w ich stronę. Rodzice muszą uświadomić sobie jak ogromny wpływ na rozwój psychoseksualny ich dzieci z niepełnosprawnością ruchową mają komunikaty, które do nich kierują. To od rodziców zależy, jak dzieci będą postrzegać swoją seksualność. Dzięki rozmowom z rodzicami dzieci uczą się, jak postrzegać siebie, swoją atrakcyjność i nabierają poczucia bycia istotą seksualną, zdolną kochać i być kochanym. Ważne jest, aby podkreślać, że atrakcyjność jest szeroko rozumiana, nie tylko jako fizyczność, ale również jako zespół cech psychicznych. Poczucie bycia atrakcyjnym jest bardzo ważne w kontekście szerszego pojęcia – poczucia własnej wartości, które jest kształtowane między innymi przez wychowanie, doświadczenia, normy kulturowe. Jakość życia zależy od stabilnego poczucia własnej wartości, na które mają wpływ rodzice, dlatego tak ważne jest, aby dzieci z niepełnosprawnością ruchową miały poczucie akceptacji ich odczuć, potrzeb, przeżyć.
Należy również podkreślić, że rodzice osób z niepełnosprawnością ruchową powinni mieć możliwość otrzymania wsparcia psychologicznego / psychiatrycznego, ponieważ często mierzą się z szeregiem różnego rodzaju trudności osobistych, wynikających z zapewnienia opieki, rehabilitacji ich dzieciom, jak również z niewiedzą, lękiem o zdrowie ich dzieci. Uczestniczący w badaniu rodzice dzieci z niepełnosprawnością ruchową jednogłośnie komunikowali, że pomoc w tym zakresie jest niewystarczająca, a często nie ma jej wcale.
Temat seksualności osób z niepełnosprawnością ruchową wykracza poza system rodzinny. Jak wynika z badania w Polsce duży problem stanowi mentalność, co utrudnia możliwość otwartego mówienia o seksualności jako o obszarze życia. Strach przed rozmową o swoich potrzebach seksualnych jest dla ponad jednej trzeciej badanych (33%) główną barierą w uczestnictwie w zajęciach edukacyjnych na temat seksualności. Niezmiernie ważne jest, aby tematem seksualności osób z niepełnosprawnością ruchową zajmować się kompleksowo, ponieważ zmiana powinna zajść nie tylko w postrzeganiu seksualności osób z niepełnosprawnością ruchową, ale również w podejściu do tematu seksualności, jako potrzeby.
—