Jak dieta może wspierać zdrowie seksualne osób z niepełnosprawnościami?
tekst: Agnieszka Surma – dietetyczka w Centrum Aktywnej Rehabilitacji Avalon Active
Zdrowie seksualne według WHO jest stanem, w którym doświadczamy dobrego samopoczucia w sferze fizycznej, emocjonalnej, psychicznej oraz społecznej w odniesieniu do seksualności. Oznacza to, że wiele warunków musi zostać spełnionych, aby człowiek odczuwał satysfakcję ze swojego życia seksualnego. Jednym z nich, jest libido.
Co to jest libido i jakie jest jego znaczenie dla funkcji seksualnych?
Libido to popęd seksualny, pożądanie albo po prostu ochota na seks. Libido to odczuwanie chęci podjęcia aktywności seksualnej, ale także myśli czy fantazje erotyczne. Libido jest niezbędne do wystąpienia reakcji seksualnej. Zmniejszenie lub brak libido skutkuje ograniczeniem lub brakiem kontaktów seksualnych, co może prowadzić m.in. do napięć i trudności w związku, gorszego samopoczucia.
Jak niepełnosprawność może wpłynąć na zdrowie seksualne?
Osoby z niepełnosprawnościami ze względu na swoją niepełnosprawność, ale i konsekwencje z niej wynikające, mogą doświadczać trudności w osiągnięciu satysfakcji w obszarze swojej seksualności. Przyczyn jest tak dużo, jak rodzajów niepełnosprawności. Jedną z dużych grup, w których obserwujemy większą częstość zaburzeń seksualnych, są osoby chore na cukrzycę. Dotykają one zarówno kobiet, jak i mężczyzn. U mężczyzn przejawia się to przed wszystkim zaburzeniami erekcji, kobiety natomiast zgłaszają takie problemy jak zmęczenie, wahania poziomu glukozy w okresie okołomiesiączkowym, zapalenia błony śluzowej pochwy, a także zmniejszoną chęć na seks, czy gorsze nawilżenie pochwy. Kobiety z cukrzycą ze względu na hiperglikemię są bardziej narażone na grzybicze infekcje intymne. Poza tym obserwuje się u nich zwiększoną częstość występowania depresji, która jest silnie powiązana z zaburzeniami w sferze seksualnej.
Warto pamiętać, że osoby z niepełnosprawnościami częściej doświadczają epizodów depresyjnych. Doświadczenia dużych ograniczeń fizycznych i społecznych przyczyniają się do zwiększonego stresu. Ten z kolei nierzadko objawia się chorobami układu pokarmowego, jak na przykład zespół jelita drażliwego.
Warto zwrócić uwagę, że nierzadko osoby z niepełnosprawnościami przyjmują na stałe leki, które mogą powodować spadek libido. Tak na przykład działają niektóre leki przeciwpadaczkowe, dlatego w tej grupie częściej występują zaburzenia seksualne.
Jak osoby z niepełnosprawnościami mogą wspierać swoje zdrowie seksualne? Każda niepełnosprawność czy dysfunkcja naszego organizmu może przyczyniać się do zmniejszenia libido, pojawienia się obaw przed rozpoczęciem życia seksualnego czy w ogóle zaburzeń w tej sferze. Ile problemów, tyle też rozwiązań. Możemy jednak znaleźć wspólny mianownik dla wszystkich tych sytuacji. Najogólniej rzecz ujmując, jest to po prostu zdrowy styl życia, na który składa się prawidłowa higiena snu, aktywność fizyczna, odżywcza dieta dostarczająca wszystkich makroskładników, mikroelementów i witamin oraz właściwe zarządzanie stresem.
Czyli wysypiajmy się – bo kto ma ochotę na seks, kiedy chce mu się spać albo jest po prostu zmęczony. Regularnie się ruszajmy, w miarę możliwości – na tyle, na ile pozwala nam niepełnosprawność. Ruch pozytywnie wpływa nie tylko na zdrowie, poprawę samopoczucia i lepsze radzenie sobie ze stresem, ale także na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego czy układu ruchowego, które mają swoje niebagatelne znaczenie w sferze seksualnej. Do tego starajmy się zarządzać stresem i napięciami – te tym bardziej będą odbierały ochotę na seks.
A co z tą dietą? Ponieważ w diecie dostarczamy składniki niezbędne do przeprowadzania wszystkich procesów fizjologicznych, które zachodzą w organizmie, a więc także tych związanych z całą reakcją seksualną, to co jemy wpływa na jakość naszego życia intymnego.
Czy afrodyzjaki to mit?
W literaturze nie funkcjonuje takie pojęcie jak wpływ diety na libido. W mass mediach znajdziemy wiele artykułów wskazujących na konkretne produkty, które mają wpływ na zwiększenie libido.Dotychczas jednak w badaniach naukowych nie wykazano jednoznacznych dowodów na to, że jakiekolwiek produkty, które na co dzień znajdują się w naszych jadłospisach, mogą wpływać na poprawę libido.
Co może wesprzeć nasze libido?
Odżywcza dieta, dostarczająca właściwą ilość makroskładników – białka, tłuszczów i węglowodanów oraz mikroskładników – to podstawa. Bez tego nie ma mowy o poprawie libido. Jest jednak kilka składników, na które warto zwrócić szczególną uwagę.
Białko jest składnikiem, które wpływa na syntezę hormonów. Zbyt niskie jego spożycie może wpływać m. in. na niższy poziom testosteronu. Dlatego warto zwrócić uwagę na prawidłową zawartość tego makroskładnika w diecie. Dieta bogata w białko nie jest konieczna, wystarczy spożycie białka na poziomie zalecanych norm. O właściwy poziom białka trzeba zadbać przy diecie roślinnej.
Niezwykle ważne jest również dostarczenie w odpowiednich ilościach witamin z grupy B. Gospodarka hormonalna jest od nich zależna. Jedną z witamin, której deficyt obserwujemy przy nadmiarze estrogenów, jest witamina B6. która odpowiada za ich rozkład. Wyższy poziom estrogenów jest związany ze wzrostem libido, ale wiąże się także ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia m.in. nowotworów piersi czy endometriozy. Najwięcej witaminyB6 znajdziemy w mięsie, szczególnie w: wątróbce, w rybach, takich jak łosoś czy pstrąg, a także w kaszach i strączkach: kasza gryczana, fasola, orzechy włoskie, laskowe oraz nasiona słonecznika.
Pozostałe witaminy z grupy B również mają ogromny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego, a ten jest niezwykle ważny w kontekście samopoczucia, nastroju oraz podniecenia i przeżywania orgazmu. Warto zadbać, aby w diecie ich nie brakowało. W tym miejscu również należy wspomnieć o niezwykle istotnym kwasie foliowym, który związany jest ze zdrowiem reprodukcyjnym. Kwas foliowy, inaczej B9, to niezbędny składnik do prawidłowego rozwoju dziecka w łonie matki, odpowiada także za jakość nasienia mężczyzny. Przygotowując się zatem do poczęcia dziecka, należy zadbać o dietę bogatą w kwas foliowy. Kobietom zaleca się zadbać o jej suplementację już 3 miesiące przed planowanym poczęciem.
Bezcenna również jest witamina C, której rola w organizmie nie ogranicza się tylko do utrzymywania odporności. Jest antyoksydantem, co oznacza, że eliminuje wolne rodniki. Ich nadmiar powoduje stres oksydacyjny, którego skutkiem są uszkodzenia w naczyniach krwionośnych. A przecież te naczynia odpowiadają za właściwe ukrwienie narządów rozrodczych. Dysfunkcje w układzie krwionośnym mogą wiązać się z trudnościami nie tylko w uzyskaniu erekcji, ale także właściwego pobudzenia u kobiet. Jeśli chcemy zadbać o zdrowie seksualne, to dieta bogata w witaminę C jest jednym z istotnych elementów.
Nie możemy zapominać o innych antyoksydantach, jak witamina A czy E. Także uzupełnienie niedoborów witaminy D może sprzyjać poprawie libido. Badania wskazują, że uzupełnienie tej witaminy u kobiet z niedoborem poprawiało jakość życia seksualnego, mierzonego na podstawie dedykowanego kwestionariusza. Kolejnym ważnym mikroskładnikiem mającym wpływ na funkcje seksualne szczególnie mężczyzn jest cynk. Pobudza on syntezę testosteronu i w efekcie poprawia zdolność do erekcji i wytrysku. Jego niedobór może powodować spadek ilości plemników. Oznacz to, że mężczyźni, którzy chcą zadbać o jakość swojego życia seksualnego, powinni zadbać o dietę bogatą w cynk. Ten znajduje się w rybach, owocach morza, mięsie, mleku i jego przetworach, a także w zbożach, roślinach strączkowych oraz jajkach.
Oczywiście niedobory wszelkich witamin i minerałów mogą powodować dysfunkcje naszego organizmu i pośrednio przyczyniać się do spadku libido czy zaburzeń na innym etapie reakcji seksualnej. Dlatego przebywanie na tak zwanej “diecie” i spożywanie diety ze zmniejszoną podażą energetyczną przez dłuższy czas również może być powodem zaburzeń seksualnych. Dieta niskokaloryczna powinna być stosowana przez ograniczony czas. Jeśli jest on zbyt długi, organizm adaptuje się do mniejszej podaży kalorii i efekt odchudzający zanika, a zbyt niska podaż mikroskładników skutkuje niedoborami i w konsekwencji pojawieniem się chorób oraz problemów w sferze seksualnej.
Warto też zwrócić uwagę na spożycie alkoholu. Ten jest szkodliwy w każdej ilości. Jeśli zależy nam na poprawie jakości życia i zdrowia w jakimkolwiek obszarze, to należałoby zastosować przynajmniej dietę z ograniczeniem alkoholu, o ile nie wykluczającą go całkowicie.
Podsumowanie
Zaburzenia seksualne to bardzo skomplikowany temat, który może dotknąć każdego z nas niezależnie czy doświadczamy niepełnosprawności, czy też nie. Niemniej osoby z niepełnosprawnościami są bardziej narażone na wystąpienie takich zaburzeń. I dlatego jest to obszar, któremu warto się szczególnie przyjrzeć. Wymaga to podejścia interdyscyplinarnego – zaopiekowania się istniejącymi chorobami, dobrania odpowiednich leków, zadbania o zdrowy i higieniczny tryb życia, w tym także o sferę psychiczną, która ma w tym zakresie kluczowe znaczenie.
Chcesz dowiedzieć się więcej o zdrowym żywieniu i dobrać dietę odpowiednią do Twoich potrzeb? Zapisz się na konsultacje z naszą dietetyczką. Napisz maila na adres [email protected] lub zadzwoń pod numer: (22) 349 97 71 lub 531 786 660
Bibliografia
- Wpływ farmaceutyków na potencje i aktywność seksualną człowieka, Grzegorz Gałuszka, Renata Gałuszka, Agnieszka Medalion, Mateusz Borecki, Wojciech Legawiec; Zdrowie publiczne standardem dobrostanu, s. 123 – 143
- Zaburzenia seksualne u kobiet chorych na cukrzycę, Lois Jovanovic; Przedurk z Diabetes Reviews; 1998, 6, 1, 65–72; Diabetologia Praktyczna 2001, tom 2, nr 2, 117–126 Tłumaczenie: dr med. Anna Korzon-Burakowska Wydanie polskie: Via Medica
- Systematic Review and Meta-Analysis of the Associationbetween Vitamin D Status and Lower Urinary Tract Symptoms, Penghui Yuan, Tao Wang, Hao Li, Ruzhu Lan, Mingchao Li and Jihong Liu; The Journal of Urology, Vol. 205, 1584-1594, June 2021
- Farmakologiczne możliwości leczenia zaburzeń libido, Marek Krzystanek, Robert Krysiak, Adam Chabrzyk i Artur Pałasz; Psychiatria Spersponalizowana; dostęp: https://www.termedia.pl/mz/Farmakologiczne-mozliwosci-leczenia-zaburzen-libido,47387.html
—