Badanie narządów płciowych przez mężczyzn z niepełnosprawnościami

autor: dr n. med. Piotr Paweł Świniarski

Poniżej znajdziecie wskazówki jak wykonać samobadanie narządów płciowych będąc mężczyzną z niepełnosprawnością, poruszającym się na wózku. Pamiętajcie, że w takim badaniu może wesprzeć Was także osoba partnerska.

Samobadanie jąder jest niezwykle ważne, aby móc jak najszybciej zauważyć wszelkie zmiany powstałe na jądrach. Wykonując comiesięczne samobadanie, możesz zapoznać się ze swoim ciałem, ułatwiając sobie w ten sposób zauważenie wszelkich niebezpiecznych zmian.

1. Aby przeprowadzić badanie narządów płciowych potrzebne są:
   • intymność – pozwólcie sobie na spokój, czas i bezpieczeństwo miejsca w trakcie badania
   • dobre światło – dodatkowa lampka może być przydatna
   • ciepło – aby prawidłowo ocenić ewentualne zmiany na genitaliach, które nie są skurczone z powodu zimna
   • zaufanie – jeśli w badaniu pomaga Ci lub w pełni je przeprowadza osoba trzecia, okaż jej pełne zaufanie. Należy traktować to jako badanie medyczne, bez podtekstów seksualnych.
2. Oceniamy:
   • prącie w całości wraz z żołędziem, napletkiem (trzeba go zsunąć całkowicie) i trzon aż do podstawy
   • mosznę w całości wraz z jądrami, najądrzami i powrózkami nasiennymi
   • okolicę spojenia łonowego, pachwin i krocza.
3. Badamy:
   • wygląd – obserwacja wzrokowa każdego elementu z pkt.2, jeśli potrzeba także po poprawieniu pozycji, ściągnięciu napletka czy rozsunięciu fałdów skórnych, aby wykluczyć zmiany kształtu, koloru czy wielkości narządów lub zmian na nich
   • strukturę – delikatnie, spokojnie i bezboleśnie dla badanego, ale z pewnymi i dającymi informację zwrotną ruchami dotykamy i uciskamy każdy z elementów z pkt. 2., aby wykluczyć guzy, stwardnienia, zmiany struktury.
4. Szukamy:
   • zmian skórnych – zaczerwienienie, łuszczenie, wypryski, mastka pod napletkiem, zmiana koloru skóry i inne zmiany wskazują na konieczność poprawy higieny w tej okolicy lub wizyty u dermatologa. Warto pamiętać, że prącie i moszna mogą mieć naturalnie ciemniejszy kolor oraz specyficzną strukturę skóry moszny i prącia
   • zmian podskórnych – guzki, bolesność i stwardnienia będą wyczuwalne podczas badania palpacyjnego z delikatnym uciskiem
   • zmian struktury – guzy jąder, najądrzy i prącia wymagają nieznacznie mocniejszego ucisku palcami, aby potwierdzić naturalną konsystencję narządu
   • konkretnych schorzeń – jeśli wiedza badającego pozwala to warto wykluczać najczęstsze problemy jak: stulejka, krótkie wędzidełko, wodniak jądra, torbiel najądrza, guz jądra, itd.
5. Rodzaj badania:
   • samobadanie – pozycja siedząca (ale nie na wózku!) lub leżąca, tak aby mieć bezproblemowy dostęp dłońmi i wzrokiem do narządów płciowych, jeśli konieczne także z pomocą lusterka
   • z osobą towarzyszącą – pozycja leżąca z podkurczonymi i rozszerzonymi nogami, dzięki czemu będzie łatwy dostęp do całej okolicy genitalnej.
6. Technika badania
   • prącie – umieść prącie między kciukiem a drugim i trzecim palcem i zbadaj cały narząd od podstawy aż po żołądź i ujście cewki, które można otworzyć delikatnie ściskając. Ściągnij napletek do samego końca oceniając go w całości wraz z rowkiem zażołędnym i koroną żołędzi w pełnym (360°) zakresie.
   • jądra – umieść jądro między kciukiem i pozostałymi palcami i zbadaj cały narząd, tzn. ścianę przednią, tylną przyśrodkową i boczną oraz górny i dolny biegun. Poczuj pod opuszkami nie tylko powierzchnię, ale także po delikatnym ściśnięciu strukturę wewnętrzną, aby wykluczyć guza w środku jądra
   • spojenie łonowe, pachwiny, krocze – delikatną palpacją sprawdź czy nic się nie zmieniło od ostatniego badania.
7. Uwagi dla osoby wspierającej w badaniu:
   • każdy człowiek jest inny – genitalia mogą się różnić wielkością, kształtem czy kolorem. Inny nie znaczy od razu nieprawidłowy.
   • badanie narządów płciowych innego człowieka jest stresujące dla obu stron – zadbaj o wszystkie elementy z pkt.1 aby zredukować ten stres do minimum
   • bądź profesjonalny – rozmawiaj z badanym szczerze, badaj delikatnie i bez kontekstu seksualnego
   • poszerzaj wiedzę – jeśli to możliwe edukuj siebie i badanego w zakresie profilaktyki zdrowotnej czy podstawowej anatomii i fizjologii człowieka.
8. Podsumowanie:
   • badanie takie przeprowadzaj raz w miesiącu
   • bądź delikatny, ale nie obawiaj się, że cokolwiek uszkodzisz
   • z czasem nauczysz się samego badania jak i budowy konkretnych narządów, dlatego nie obawiaj się zacząć – nabierzesz sprawności i biegłości badania

Rak jądra to jeden z najczęściej występujących nowotworów u młodych mężczyzn. Szacuje się, że stanowi około 1% ogółu nowotworów złośliwych występujących u mężczyzn, jednakże, jeśli zostanie wcześnie wykryty – jest wysoce uleczalny. W większości przypadków guzek lub obrzęk jądra jest pierwszym objawem raka i okazuje się, że w większości te pierwsze zmiany wykrywane są podczas samobadania przez mężczyzn lub ich osoby partnerskie. Jeśli zdecydujesz się regularnie badać swoje jądra, będzie Ci łatwiej zrozumieć i zinterpretować co jest normalne, a co może wzbudzić niepokój. Wszelkie zmiany najlepiej zawsze niezwłocznie zgłaszać lekarzowi.

—